Kinderen zijn dol op leren! Tenminste… als het leuk is. En interessant. Dan kunnen ze er geen genoeg van krijgen. Toch zien veel ouders hun enthousiaste, gemotiveerde en geïnteresseerde kind veranderen in hun basisschooltijd. De pretlichtjes doven langzaam uit en het kind heeft geen plezier meer in leren.
Kinderen hebben in het begin meestal hoge verwachtingen van school. Dit is de plek waar ze alles zullen leren wat ze willen weten, toch? Vooral hoogbegaafden komen nog wel eens van een koude kermis thuis. De school kan niet aan de leerbehoefte van het kind voldoen. Met name het tempo, de timing en het niveau sluiten dan niet aan. Een kleuter zei na zijn tweede schooldag met een diepe zucht: ‘Nou zeg, nu heb ik nog stééds niet geleerd hoe ik moet lezen!’
Voor leerkrachten maak ik een diepe buiging. Wat staan die voor een onmogelijke taak. Ik zou gillend gek worden als ik 30 kinderen in mijn klas had, met leerniveau’s en -behoeften die mijlenver uit elkaar liggen. En dan laat ik bijvoorbeeld de rugzakjes, (over)bezorgde ouders en sociale dynamiek nog buiten beschouwing.
Ik zou als juf al heel blij en trots zijn als ik ze alle 30 een dag lekker aan het werk heb. En als ik ze dan ook nog zover krijg dat ze in ieder geval weer een stukje verder komen in de basisstof, dan vind ik dat een hele prestatie. Inmiddels zijn we gewend aan extra aandacht voor kinderen die moeilijk meekomen, die hulp nodig hebben bij de basis. Dat is natuurlijk geweldig fijn.
Voor de kinderen die meer uitdaging nodig hebben, is dat een ander verhaal. Veel (hoog)begaafde kinderen kabbelen prima mee met de gewone lesstof, hebben hier een daar een plusboekje en doen gewoon hun ding. Maar sommige hoogbegaafden haken af. Ze gaan ‘uit’ en beginnen niet eens meer aan de opdracht.
En daarom zijn hogere denkorde vragen zo fijn voor (hoog)begaafde kinderen!
Leerkrachten zitten regelmatig met hun handen in het haar als ze bepaalde leerlingen echt niet meekrijgen in het schoolwerk. Om te begrijpen wat er gebeurt, duiken we in de 6 leerfasen van de Taxonomie van Bloom, hieronder schematisch weergegeven.
Vaak komen we in het gewone basisonderwijs niet verder dan de eerste 3 fasen van leren: onthouden, begrijpen en toepassen. Hier horen lagere denkorde vragen bij. Bijvoorbeeld:
- Maak een lijst van alle graansoorten (Opsommen, 1e fase)
- Verdeel dieren in verschillende groepen (Classificeren, 2e fase)
Maar (hoog)begaafde kinderen krijg je met dit soort opdrachten vaak niet mee (saaaaaaai, gaaaaaap). Ze hebben meer uitdaging nodig en dat kan je doen door eenvoudigweg een paar vragen te integreren die iets anders van het kind vragen. Dit zijn de hogere denkorde vragen die de hersenen flink laten kraken. Zo gaan ze analyseren, evalueren en creëren.
Hogere denkorde vragen over de oude Grieken
Vorige week mocht ik bijvoorbeeld een school helpen hogere denkorde vragen verzinnen voor een groep 7 project over de oude Grieken.
In dit geval heb ik vragen bedacht in de trant van:
1. Bedenk een mythologisch wezen. Wat kan dit wezen allemaal? Hoe ziet het eruit (maak een tekening)? En wat is zijn functie of doel?
2. Stel jij bent één van de Griekse goden of godinnen. Welke zou je dan willen zijn? Waarom? En hoe zou jij de uitdagingen van deze god/ godin het hoofd bieden? (Wat zou je anders doen? Hoe? Waarom?)
Opdrachten waarin een beroep op hogere denkvaardigheden wordt gedaan, leveren een belangrijke bijdrage aan (historisch) denken en redeneren. Leerlingen leren:
- kritisch te kijken naar het verleden;
- vragen te stellen over het handelen en denken van mensen (of goden!);
- te reflecteren op hun eigen opvattingen.
De heilige graal?
‘Ok, we integreren hogere denkorde vragen in onze lesstof… Lost dit dan alles op?’ I wish! Natuurlijk hebben kinderen soms aanvullende begeleiding bij hun hoogbegaafdheid nodig. Toch is het waardevol om deze informatie mee te nemen bij het samenstellen van de lessen, want het is gemakkelijk te integreren in de lesstof en je maakt het leren voor deze kinderen zo veel leuker en interessanter op deze manier. En zeg nou zelf; er is toch niets mooier dan een verwonderd kind te zien dat opgaat in hetgeen dat hij of zij leert, met pretlichtjes van opwinding in de ogen?
Hulp voor scholen
Ik kan me voorstellen dat je na het lezen van dit verhaal enthousiast wordt en denkt: ‘JA! Dit wil ik voor mijn school, of voor de school van mijn kinderen! Maar hoe ga ik dat voor elkaar krijgen?’ Simpel: even contact opnemen, dan kijken we samen wat de mogelijkheden zijn en waar ik kan helpen.
Als ik bezig ben opdrachten voor scholen te bedenken, word ik zo blij! Zo had ik vroeger les willen hebben!